In het woud van regels, systemen en methodes is het belangrijk om in contact te blijven met jouw oorspronkelijke drijfveren en de authentieke keuzes die jij maakt als leerkracht. Jij bent immers de professional. Alleen: hoe goochel je zó met de beperkte tijd dat je hier ook het beste uithaalt voor je klas én voor jezelf? Hier heb je misschien een beetje lef voor nodig. En heb jij ook het lef om alle structuren even los te laten en te spelen met de kinderen in je groep?

Van begeleid spel kunnen kinderen veel leren, schrijft Cathy van Tuijl in haar artikel “Leren en ontwikkelen door begeleid spel” (2022) . Daarnaast zorgt spel voor veel plezier en een fijne groep, ook voor jou als leerkracht. Spelen zorgt voor verbinding, met jezelf, de ander en de wereld om je heen.

Bovendien leer je door spelen veel vaardigheden en is spel een mooi hulpmiddel om tot leren te komen. Het is niet voor niets dat spelend leren steeds meer plek krijgt in het onderwijs!

Toen ik in het basisonderwijs werkte en voor het eerst kennis maakte met improvisatietheater, zag ik direct de meerwaarde voor spelend leren. Bij improvisatietheater is er geen script en verzinnen de spelers ter plekke het verhaal, de personages en de dialogen. Om dit te kunnen heb je een aantal vaardigheden nodig, zoals samenwerken, communiceren en probleemoplossend vermogen.

Om te kunnen improviseren op het toneel, zijn drie regels belangrijk, die ik voor het gemak de LEF!-regels noem:

• Laat de ander stralen!

Als de spelers van tevoren niet weten wat voor scène ze gaan spelen, hebben ze elkaar hard nodig. Het is dus belangrijk dat de individuele speler zich bewust is van de andere spelers, en hen een goed gevoel geeft, bijvoorbeeld door hun ideeën te accepteren, of door ze ruimte te geven op het podium. En wanneer iemand goed voor een ander zorgt, zal die ander waarschijnlijk ook goed voor hem of haar zorgen. Dat werkt dus twee kanten op!

• Zeg ‘ja en’!

Wanneer een speler een idee inbrengt kan het voorkomen dat de andere speler dit blokkeert. Het is dus belangrijk dat spelers elkaars ideeën zoveel mogelijk omarmen en accepteren. Nog belangrijker is het om de scène vervolgens verder te helpen door te denken in ‘ja, en…?’. Door nieuwe ideeën in te brengen, die voortbouwen op de vorige, en door te denken in mogelijkheden, brengen de spelers het verhaal samen verder.

• Durf te falen!

Als een speler gaat improviseren, staat niets van tevoren vast. Dat betekent dat de kans op fouten maken heel groot is. Spelers die improvisatietheater spelen, trainen op de vaardigheid om ‘stralend te falen’. Spelers die met opgeheven hoofd en een grote glimlach hun fouten durven te accepteren, krijgen meer waardering van het publiek!

Deze LEF!-regels kun je ook toepassen op het gewone leven. Ik zie dat mensen die veel aan improvisatietheater doen, de vaardigheden die ze daarmee opdoen, ook in het dagelijkse leven toepassen. Ze zijn vaak spontaner, positiever, creatiever en socialer en meesters in het erkennen van hun fouten

De kracht van improvisatietheater maakte mij zo enthousiast dat ik mijn baan als leerkracht inruilde voor die van improvisatietrainer. Al bijna 10 jaar verzorg ik inmiddels trainingen voor kinderen én leerkrachten.

De spelvormen die ik daarvoor gebruikte, ging ik steeds breder inzetten. Zo ontdekte ik dat ze niet alleen makkelijk aan te passen waren aan allerlei onderwerpen en thema’s, maar ook goed binnen de verschillende vakgebieden pasten.

Leerkrachten vroegen steeds vaker naar de spelvormen en vroegen me advies om meer met spel te doen in hun groepen.

Ik besloot om de spelvormen te bundelen in een losbladig kaartsysteem, dat ik LEF!-kaarten noemde. Met oud-collega’s en andere leerkrachten samen hebben we de LEF!-methode uitgebreid getest in de klas.